汽车行业3月开局零售批发均保持稳定增长
Bu maddedeki bilgilerin do?rulanabilmesi i?in ek kaynaklar gerekli. (Eylül 2024) (Bu ?ablonun nas?l ve ne zaman kald?r?lmas? gerekti?ini ??renin) |
Anavatan Partisi | |
---|---|
![]() | |
K?saltma | ANAP |
Genel ba?kan | Turgut ?zal (1983-1989) Y?ld?r?m Akbulut (1989-1991) Mesut Y?lmaz (1991-2002) Ali Talip ?zdemir (2003) Nesrin Nas (2003-2004) Erkan Mumcu (2005-2008) Salih Uzun (2008-2009) |
Kurucu | Turgut ?zal |
Kurulu? tarihi | 20 May?s 1983 |
Kapan?? tarihi | 31 Ekim 2009 |
Birle?me | Demokrat Parti |
?deoloji | Parti i?i hizipler: |
Siyasi pozisyon | Merkez sa? |
Resm? renkler | Sar?, k?rm?z? ve beyaz |
Slogan(lar) | Türkiye'nin Gelece?i |
Anavatan Partisi, 1983 y?l?nda Turgut ?zal taraf?ndan kurulmu? olan eski siyasi parti. Resm? k?saltmas? "ANAP" ?eklindedir. 1983'ten 1991'e kadar aral?ks?z olarak tek ba??na iktidarda kalm??, 1996 ile 2002 y?llar? aras?nda da ?e?itli koalisyon hük?metlerinin i?inde yer alm??t?r. 31 Ekim 2009 tarihinde Demokrat Parti ile birle?mi?tir.
Tarih?e
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]12 Eylül Darbesi'nden bir süre sonra eski siyasi partiler kapat?ld? ve halk oylamas?yla kabul edilen 1982 Anayasas?'yla "yeni bir siyasal düzen" getirilmesi ama?land?. Bu yeni siyasi düzen ba?lam?nda, "demokrasiye yeniden ge?i?" süreci i?inde 1983 ilkbahar?nda yeni siyasi partiler kurulmaya ba?lad?.
ANAP, 20 May?s 1983'te, AP iktidar? s?ras?nda al?nan ve 12 Eylül d?neminde de uygulamas? sürdürülen 24 Ocak 1980 ekonomik ?nlemler paketini haz?rlayan, 12 Eylül d?neminde bir süre ekonomiden sorumlu ba?bakan yard?mc?s? olan Turgut ?zal taraf?ndan kuruldu. ANAP, ?zal'?n ?evresinde ?rgütlenmi?, büyük ?l?üde ki?iselle?mi? bir partiydi. Siyasi kadrosu ?nemli ?l?üde, devlet ve ?zel sekt?r deneyimi s?ras?nda ?zal'la birlikte ?al??m?? teknokratlarla, Mill? Selamet Partisi (MSP), Milliyet?i Hareket Partisi (MHP), Adalet Partisi (AP) ve hatta Cumhuriyet Halk Partisinden (CHP) gelme, 1980 ?ncesi d?nemde fazla ?n planda olmayan siyaset?ilerden olu?uyordu. D?rt siyasi e?ilimi (AP, MSP, MHP, CHP) birle?tirmeyi iddia ediyordu. ???i, memur, ?ift?i, esnaf gibi toplumsal katmanlar? kapsayan "orta direk" temas?n? kullanarak kendine bir "orta s?n?f partisi" g?rünümü verdi. Baz? büyük sermaye ?evrelerinden de destek g?rdü. Eski parti ?rgütlerinin da??ld??? bir ortamda g?rece gen? ve dinamik kadrosu, etkili destekleri sayesinde k?sa zamanda gü?lü ve yayg?n bir parti ?rgütü olmay? ba?ard?. Se?im ?ncesi siyasal s?yleminde ?l?ml?yd?, daha ?ok ekonomik konulara a??rl?k verdi, bürokrasiye kar?? ??kt?, "devlet millet i?in vard?r" temas?n? i?ledi. Ekonomik düzlemde, 24 Ocak Kararlar?'nda somutlanan bir "liberalizm"in savunuculu?unu yapt?. Mill? Güvenlik Konseyinin (MGK) veto baraj?n? a?arak, 12 Eylül'ün temsilcisi oldu?u s?ylenen Milliyet?i Demokrasi Partisi (MDP) ve sosyal demokrat nitelikte oldu?unu ileri süren Halk?? Parti (HP) ile birlikte 6 Kas?m 1983 genel se?imlerine kat?lmas?na izin verilen ü? partiden biri oldu.
ANAP'?n kurucular kurulunda bulunan yedi üye ile genel se?imler ?ncesinde milletvekili aday listesinden pek ?ok isim MGK taraf?ndan veto edilmi?tir. ANAP'?n kurucular? aras?ndan veto edilen isimler aras?nda muhafazakar e?ilimli Mehmet Alt?nsoy, Hüsnü Do?an, Cemil ?i?ek gibi isimlerin yan?nda Dev-Gen? eski üyesi Cavit Kavak, liberal g?rü?lü Erol Aksoy ve Adalet Partisinde siyaset yapm?? milliyet?i ?adi Pehlivano?lu bulunmu?tur. Adnan Kahveci ve Muzaffer At?lgan da kurucular listesinden veto edilen di?er iki isimdir. Ayr?ca ANAP'?n 1983 se?imlerinde milletvekili aday listelerinde Hasan Celal Güzel, Mehmet Ke?eciler ve Abdülkadir Aksu gibi muhafazakar isimlerin vetosu dikkat ?ekmi?tir.[7]
?ktidar d?nemi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
6 Kas?m 1983'te yap?lan genel se?imlerde %45,14 oy oran?yla 400 üyeli TBMM'de 211 milletvekilli?i kazanarak ?o?unlu?u sa?lad? ve tek ba??na iktidara geldi. ANAP'?n se?im ba?ar?s?nda eski siyasi partilerin devam? olarak kurulan partilerin MGK taraf?ndan veto edilerek se?ime sokulmay??lar?n?n etkisi olmu?sa da, kitle ileti?im ara?lar?n? kullanmadaki etkilili?i, iktisadi konulara a??rl?k veren ?l?ml? s?ylemi, kulland??? "orta direk", "i? bilirlik, i? bitiricilik" gibi temalar?n kamuoyundaki etkisi, tek "sivil parti" olma g?rüntüsü, d?rt e?ilimi birle?tirme iddias?yla klasik sa? gelene?i ?nemli ?l?üde ?zümsemesinin yan? s?ra 12 Eylül ?ncesindeki sa? partilerin ortak ?zelli?i olan anti-komünist s?ylemden uzak durarak sosyal demokrat se?menler üzerinde de etkili olabilmesi, en etkin ve geni? ?rgütsel a?? kurmu? olmas? gibi fakt?rler rol oynad?.[8]
ANAP Aral?k 1983'te, Turgut ?zal ba?kanl???nda tek ba??na hük?meti kurdu. 25 Mart 1984'te yap?lan yerel se?imlerde %41,5 oy alan ANAP, birinci parti konumunu korudu. Bu se?imlere, 6 Kas?m 1983 se?imlerine kat?lmas?na izin verilmeyen partiler de kat?ld?. 28 Eylül 1986'da yap?lan ara se?imlerde, ANAP ?nemli bir gerilemeyle oylar?n ancak %32,1'ini alabildi. Buna kar??l?k Süleyman Demirel'in destekledi?i Do?ru Yol Partisi (DYP) se?imlerden kazan?l? ??kt?. Milliyet?i Demokrasi Partisi 4 May?s 1986'da da??l?nca milletvekillerinden bir b?lümü Mehmet Yazar ba?kanl???nda Hür Demokrat Partiyi (HDP) kurdu; ama bu parti 28 Eylül 1986'daki ara se?imde bir varl?k g?steremeyince ANAP'a kat?ld?.
Sivil y?netime ge?me sürecinde, eski politikac?lara 1982 Anayasas? ile getirilen yasaklar?n kald?r?lmas? gündeme gelince, ANAP iktidar? bu konuyu halk oyuna sundu. Ba?bakan ?zal yasaklar?n sürdürülmesinden yana propaganda yapt?ysa da, 6 Eylül 1987'de yap?lan halk oylamas? ?ok kü?ük bir farkla yasaklar?n kald?r?lmas? do?rultusunda sonu?land?. Turgut ?zal'?n halk oylamas? ?ncesinde, bir askeri rejim taraf?ndan uygulamaya konmu? siyasi yasaklar?n devam etmesi y?nünde co?kulu bir kampanya yürütmesi, ba?ta ?zal olmak üzere ANAP'a y?nelik olarak "demokratikle?me" konusunda sert ele?tirilerin y?neltilmesine neden oldu.[8]
Halk oylamas?n?n yap?ld??? gün daha sand?klar kapanmadan Ba?bakan ?zal erken se?imlere gidilece?ini a??klad?. 29 Kas?m 1987'de yap?lan genel se?imlerde ANAP oylar?n? dü?ürmesine ra?men (%36,31) 450 üyeli TBMM'de kazand??? 292 milletvekiliyle ?o?unlu?unu korudu. 26 Mart 1989 yerel se?imlerindeyse, Ba?bakan ?zal'?n merkezi y?netimle uyumlu ?al??abilecek yerel y?netimler se?ilmesi gerekti?i yolundaki uyar?lar?na kar??n, ANAP a??r bir yenilgiye u?rad?. Sosyaldemokrat Halk?? Partinin (SHP) zafer elde etti?i se?imlerde ANAP, il genel meclisi se?imlerinde %21,8 oy toplayabildi ve Malatya, Bitlis ve Hakkari d???nda bütün il belediye ba?kanl?klar?n? kaybetti. Yerel se?imlerin hemen ard?ndan muhalefet partileri ANAP'?n ü?üncü s?raya geriledi?i gerek?esiyle erken se?im istedi. ANAP'?n 1,5 y?l gibi bir süre i?inde 15 puan oy kayb? ya?amas?, 1989 y?l?nda TBMM taraf?ndan yap?lacak olan cumhurba?kanl??? se?iminin me?ruiyetinin kamuoyunda sorgulanmas?na neden oldu. SHP ve DYP'nin boykot etti?i ve 31 Ekim 1989'daki ü?üncü turda ?zal'?n TBMM'deki ANAP ?o?unlu?unun oylar?yla cumhurba?kan? se?ildi?i se?imler muhalefet i?in yeni bir ele?tiri konusu oldu.
Cumhurba?kan? ?zal ba?bakanl??a TBMM Ba?kan? Y?ld?r?m Akbulut'u atad?. 17 Kas?m 1989'daki ANAP I. Ola?anüstü Kongresi Turgut ?zal'dan bo?alan genel ba?kanl??a Akbulut'u getirdi. ?zal ba?kanl?ktan ayr?lmas?na ra?men, siyasi olaylar?n geli?mesinde belirleyici rolünü sürdürdü. D?? politikay? y?nlendirmesi iki d??i?leri bakan?n?n, Mesut Y?lmaz ve Ali Bozer'in istifas?na neden oldu.
1990'lar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Partinin milliyet?iler, muhafazakarlar ve liberaller olarak adland?r?lan kanatlar? aras?ndaki ?eki?me ?zal'?n ?ankaya K??kü'ne ??kmas?yla daha da belirginle?ti. 1985'te yap?lan I. Ola?an Kongre'de (13-14 Nisan) muhafazakarlar ve liberaller birbirlerine yak?n durmu?lar, Turgut ?zal'?n suikaste u?rad??? II. Ola?an Kongre'de (18-19 Haziran 1988) bu sefer milliyet?iler ile muhafazakarlar, liberallere kar?? ittifak yapm??t?. Bu ittifaka bas?n taraf?ndan "kutsal ittifak" ad? verilmi?ti.[7] 3 Mart 1991'de ANAP ?stanbul il ba?kanl??? i?in yap?lan se?imde Cumhurba?kan? Turgut ?zal'?n e?i Semra ?zal'?n aday olmas?na aralar?nda bakanlar?n da bulundu?u muhafazakar grup kar?? ??kt?, ama Cumhurba?kan? ?zal'?n da destekledi?i Semra ?zal il ba?kanl???na se?ildi. Semra ?zal'?n adayl???na kar?? ??kan ve Turgut ?zal'?n "istenmeyen bakanlar" olarak ilan etti?i Mehmet Ke?eciler, Cemil ?i?ek ve Abdülkadir Aksu'dan, Mill? Savunma Bakan? Hüsnü Do?an, ?zal'?n bask?s?yla, Ba?bakan Akbulut taraf?ndan g?revinden al?nd? (22 ?ubat 1991).[9]
Parti, 1991 Haziran'?nda yap?lan III. Ola?an Kongreye do?ru Y?lmazc?lar, Ke?ecilerciler, Güzelciler, Akbulut?ular olarak d?rde b?lündü. 15 Haziran 1991'de yap?lan ola?an kongrenin ilk turunda liberal kanad? temsil eden ve Cumhurba?kan? Turgut ?zal taraf?ndan desteklenen Mesut Y?lmaz 580, Ke?eciler ve Muhafazakarlar taraf?ndan desteklenen Y?ld?r?m Akbulut 557 ve Hasan Celal Güzel 20 oy ald?. Güzel'in Akbulut lehine adayl?ktan ?ekilmesine kar??n ikinci turda Y?lmaz 631, Akbulut 523 oy ald?. Se?imi yitiren Y?ld?r?m Akbulut ba?bakanl?ktan da istifa etti; b?ylece Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bir ba?bakan, g?revi ba??ndayken parti i?i muhalefet hareketi sonucunda makam?n? kaybetti. ?ktidarda giderek y?pranan ANAP, 1987'de oldu?u gibi zaman yitirmeden, yeni bir g?rünümle erken se?ime gitme gere?i duydu. Ayn? zamanda ba?bakanl??a gelen Y?lmaz g?reve g?reve ba?lar ba?lamaz erken se?im karar? ald?. A?ustosta ba?layan se?im kampanyas?nda yeni ba?bakan ve ANAP genel ba?kan? Mesut Y?lmaz gen? ve y?pranmam?? bir ?nder oldu?unu vurgulad?; giri?ilen i?lerin tamamlanmas? i?in ANAP'a oy verilmesini istedi.
20 Ekim 1991'de yap?lan genel se?imlerde oylar?n %24'ünü toplayan ANAP 115 milletvekili ??kararak ikinci parti durumuna dü?tü. Se?im sonras?nda Y?lmaz halk?n ANAP'a ana muhalefet g?revi verdi?ini s?yleyerek koalisyon g?rü?melerinin d???nda kald?. 1991-1995 y?llar? aras?ndaki d?nemi muhalefette ge?irdi. 1990'l? y?llarla birlikte parti i?inde ü? e?ilim (milliyet?iler, muhafazakarlar, liberaller), yerini "?zalc?"-"Y?lmazc?" ayr?m?na b?rakt?. 30 Kas?m 1992'de yap?lan II. Ola?anüstü Kongre'de, ola?anüstü kongrenin toplanabilmesi i?in gereken tüzük kurallar? de?i?tirildi?i i?in, Turgut ?zal ve muhafazakarlar?n destekledi?i Mehmet Ke?eciler'in adayl???n? bile koyamamas? nedeniyle partinin y?netimi büyük ?l?üde Y?lmazc?lar?n eline ge?ti.[10] Mesut Y?lmaz'?n tekrar genel ba?kan olmas? üzerine Ke?eciler ?nderli?indeki muhalif milletvekillerinin baz?lar? (Y?ld?r?m Akbulut, Hüsnü Do?an, ?brahim ?zdemir, Yusuf Bozkurt ?zal, Hüseyin Aksoy, Halil ??vg?n, Gaffar Yak?n, Recep Ercüment Konukman, Engin Güner, Leyla Yeniay K?seo?lu, Osman Ceylan, Tunca Toskay, Fevzi ??ba?aran, Kemal Naci Ek?i, Esat Canan) kongrenin ertesi günü partilerinden istifa ettiler. 3 Aral?k'ta da be?i kurucu olmak üzere (Cemil ?i?ek, Kaz?m Oksay, Mehmet Alt?nsoy, Aycan ?ak?ro?ullar? ve Fahir Sabuni?) 17. ve 18. d?nemde milletvekilli?i ve bakanl?k yapm?? toplam 54 ki?i istifa etti. ?stifa edenlerden bir k?sm? daha sonra ANAP'a d?nerken, Yusuf Bozkurt ?zal, Ercüment Konukman ve Hüsnü Do?an Ekim 1993'te Yeni Partiyi (YP) kurdular. 28-29 A?ustos 1993 tarihlerinde Ankara'da düzenlenen IV. Ola?an Kongre'de, tek aday olarak kat?lan Y?lmaz genel ba?kan se?ildi.

BBP adaylar?n? da listesine ald??? 24 Aral?k 1995 se?imlerinden sonra Anavatan Partisi halk oyu bak?m?ndan %19,65 ile 2. parti konumunu korusa da koltuk bak?m?ndan ü?üncü parti (132 milletvekili) oldu. Se?imlerden sonra, Refah Partisi (RP) ile ANAP aras?nda yürütülen koalisyon g?rü?melerinin ba?ar?s?zl?kla noktalanmas? üzerine, DYP ile ANAYOL hük?meti kuruldu. Ancak hem ANAP Genel Ba?kan? Mesut Y?lmaz ile DYP Genel Ba?kan? Tansu ?iller aras?ndaki ge?imsizlik hem de Refah Partisi'nin Anayasa Mahkemesine yapt??? ba?vuru sonucunda ANAYOL hük?metinin güven oylamas?n?n iptal edilmesiyle ANAYOL Hük?meti ancak 4 ay sürebildi. Refah Partisi ile Do?ru Yol Partisi aras?nda kurulan REFAHYOL Hük?metinin sona ermesinin (30 Haziran 1997) ard?ndan, 2 Temmuz 1997'de Mesut Y?lmaz'?n ba?kanl???nda kurulan ANASOL-D koalisyon hük?metinde Demokratik Sol Parti (DSP) ve Demokrat Türkiye Partisi (DTP) de yer ald?.
1998 y?l?n?n yaz aylar?nda patlak veren ve Mesut Y?lmaz'?n da ad?n?n kar??t??? Türkbank skandal? nedeniyle ANASOL-D hük?meti toplam 18,5 ay kadar sürebildi. Türkbank'?n ?zelle?tirilmesiyle ilgili ihaleyi yapanlar?n ve ihaleye kat?lanlar?n Ba?bakan Mesut Y?lmaz taraf?ndan y?nlendirildi?i iddias? nedeniyle, 25 Kas?m 1998'de Mesut Y?lmaz i?in verilen gensoru ?nergesinin TBMM'de kabul edilmesinden sonra Y?lmaz istifa etti; Y?lmaz'?n ba?kanl???ndaki 55. Hük?met, cumhuriyet tarihinin gensoruyla dü?ürülen ilk hük?meti olarak tarihe ge?ti.[11]
18 Nisan 1999 genel se?imleri sonucu %13,22 ile 86 milletvekilli?i kazanan ANAP TBMM'deki 4. büyük parti oldu. Anavatan Partisi, 28 May?s 1999'da Bülent Ecevit'in ba?kanl???nda DSP ve MHP'nin de kat?ld??? V Ecevit Hük?metinde hük?metin en kü?ük orta?? olarak yer ald?. Rah?an Aff?'n?n ??kar?lmas?nda etkili oldu.[12]
5 A?ustos 2001 tarihinde yap?lan VII. Ola?an Kongre'de Mesut Y?lmaz büyük bir farkla kazand?. Y?lmaz 1210 delegenin oy kulland??? kongrede, 1205 ge?erli oydan 921'ini ald?. Di?er adaylardan Lütfullah Kayalar 260, Eyüp A??k 19, Vehbi Din?erler 4 ve Necla Akben de 1 oy ald?.
2000'ler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]3 Kas?m 2002'de yap?lan genel se?imler ise ANAP i?in bir facia oldu; %5,11'lik oy oran?yla tarihinde ilk kez TBMM d???nda kald?. Se?imlerden hemen sonra 11 Ocak 2003'te yap?lan 3. Ola?anüstü Kongre'de, aday olmayan Mesut Y?lmaz'?n yerine Ali Talip ?zdemir se?ildi. ?zdemir'in ayn? y?l i?inde istifa etmesiyle genel ba?kanl??a Nesrin Nas se?ildi. ?ubat 2005'te Kültür ve Turizm Bakanl??? ve Adalet ve Kalk?nma Partisi'nden istifa eden Isparta milletvekili Erkan Mumcu, 2 Nisan 2005 tarihinde yap?lan kongrede tek aday olarak genel ba?kanl??a se?ildi. Ayn? y?l i?inde logosunu ve ANAP olan k?saltmas?n? ANAVATAN olarak de?i?tirdi.
ANAVATAN, 22. d?nemde Adalet ve Kalk?nma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa etmi? milletvekillerinin kat?l?m?yla TBMM'de grup kurabilecek milletvekili say?s?na ula?t? ve 3. parti konumuna geldi. 2007 genel se?imleri ?ncesinde Do?ru Yol Partisi ile birle?me karar? ald?, fakat daha sonra baz? nedenlerden dolay? birle?me ger?ekle?emedi, aday listelerini ge? verdi?i gerek?esiyle de genel se?imlere de kat?lamad?. Mumcu, y?llar sonra kat?ld??? bir programda tamamen Mehmet A?ar nedeniyle bu koalisyonun ger?ekle?emedi?ini s?yledi.
25 Ekim 2008'de yap?lan 6. Ola?anüstü Büyük Kongre'de, genel ba?kanl?ktan ?ekilen Mumcu'nun yerine Salih Uzun se?ildi. 31 Ocak 2009'da yap?lan tüzük kongresinde al?nan kararla daha ?nce 1983'ten 2005 y?l?na kadar kulland??? logoyu yeniden kullanmaya ba?lad?.[13] 2009 yerel se?imlerinde eski genel ba?kanlardan Mesut Y?lmaz'?n memleketi olan Rize d???nda bir varl?k g?steremedi. Ald??? binde 7'lik oy oran?, siyasi taban?n?n tamamen eriyerek eski günlerine nazaran art?k bir tabela partisi konumuna geldi?inin en a??k g?stergesi oldu.
23 Temmuz 2009'da Demokrat Parti (DP) ile birle?me karar? ald?. 31 Ekim 2009 tarihinde Ankara'da yap?lan 10. Ola?an Büyük Kongresi'nde, kendini fesih ve Demokrat Parti ile birle?me karar? al?nd?.[14]
Feshedilip Demokrat Parti ile birle?tikten sonra, 16 Kas?m 2009 tarihinde Emanullah Gündüz taraf?ndan Büyük Anavatan Partisi ad?nda yeni bir parti kurulmu?tur. Parti Anavatan Partisi'nin kurucusu Turgut ?zal'?n g?rü?lerini savunuyordu. Ard?ndan Büyük Anavatan Partisi ismini Birlik ve Huzur Partisi olarak de?i?tirmi?tir. 7 Eylül 2011 tarihinde ayn? adla tekrar kurulan partinin Genel Ba?kanl???na ?brahim ?elebi getirilmi?tir.[15]
Politikalar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]ANAP d?rt e?ilime, dolay?s?yla CHP'den kaynaklanan e?ilime de sahip ??kma iddias?na kar??n, siyasi yelpazenin sa??nda yer alan muhafazakar bir parti olmu?tur. ANAP'?n muhafazakarl??? daha ?nceki sa? partilere oranla daha kentselle?mi? bir ?zellik g?stermi?tir. ?zellikle Turgut ?zal d?neminde, ANAP'ta liderin a??rl???, daha ?nceki sa? partilere g?re daha belirgin olmu?tur. Bütün toplumsal kesimlerden se?menlere seslenen bir "ana ak?m parti" niteli?i g?steren ANAP, 1983, 1984 ve 1987'de eski sa? partilerin se?menlerinin büyük b?lümünün oylar?n? kendine ?ekti. 1980'li y?llarda en gü?lü oldu?u b?lge, 12 Eylül ?ncesi ü? sa? partinin (AP, MSP ve MHP) toplam gücünün en yüksek düzeye eri?ti?i Orta Anadolu'ya ek olarak Güney Marmara'yd?. Ama, ülkenin tüm b?lgelerinde, k?rda ve kentte farkl? ?l?ülerde de olsa, ba?ar?l? oldu.
Anavatan Partisi iktidarlar? süresince Türkiye'de neo-liberal sisteme ge?i?i ?iddetle desteklemi? ve bu do?rultuda icraatlar ortaya koymu?tur. Günümüzde halen bu d?nemde ya?anan de?i?imlerin etkilerinin sosyal ve ahlaki hayata yans?malar? tart???lmaktad?r.
Parti ideoloji olarak Adalet Partisi (AP) misyonunun devam? gibi g?zükse de uygulama ve politik yakla??mlar?nda AP'nin misyonundan farkl?l?k g?stermi?tir. 12 Eylül Darbesi'nden sonra merkez sa? kulvar? payla?t??? Do?ru Yol Partisine (DYP) g?re ?a?da?, kentli ve bilim yanl?s? bir sa? olu?um ?izgisi ?izmeyi istemi?tir.
Kurucu üyeler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Turgut ?zal
- Cavit ?adi Pehlivano?lu
- Mehmet Ke?eciler
- Mesut Y?lmaz
- Mehmet Cavit Kavak
- Adnan Kahveci
- Fahir Sabuni?
- Cemil ?i?ek
- Ali Aya?
- Mustafa Ta?ar
- Kaya Erdem
- Güne? Taner
- Abdullah Tenekeci
- Kaz?m Oksay
- Recep Ercüment Konukman
- Veysel Atasoy
- Halil ??vg?n
- Vehbi Din?erler
- Sudi Türel
- Necat Eldem
- Ali Tanr?yar
- Bedrettin Do?ancan Akyürek
- ?brahim ?zdemir
- Abdulhalim Aras
- Hüsnü Do?an
- Leyla Yeniay K?seo?lu
- Lütfullah Kayalar
- Vural Ar?kan
- Bedrettin Dalan
- R?fat Diker
- Murat Ba?esgio?lu
- Melih G?k?ek
- Mehmet Alt?nsoy
Genel ba?kanlar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]# | Ad? | Resim | G?rev Ba?lang?c? | G?rev Biti?i |
---|---|---|---|---|
1 | Turgut ?zal | ![]() |
20 May?s 1983 | 31 Ekim 1989 |
2 | Y?ld?r?m Akbulut | ![]() |
31 Ekim 1989 | 15 Haziran 1991 |
3 | Mesut Y?lmaz | ![]() |
15 Haziran 1991 | 27 Kas?m 2002 |
— | Ekrem Pakdemirli (vekil) | ![]() |
27 Kas?m 2002 | 11 Ocak 2003 |
4 | Ali Talip ?zdemir | ![]() |
11 Ocak 2003 | 13 Aral?k 2003 |
5 | Nesrin Nas | ![]() |
13 Aral?k 2003 | 25 Kas?m 2004 |
— | Halil ?brahim ?zsoy (vekil) | ![]() |
25 Kas?m 2004 | 2 Nisan 2005 |
6 | Erkan Mumcu | ![]() |
2 Nisan 2005 | 25 Ekim 2008 |
7 | Salih Uzun | ![]() |
25 Ekim 2008 | 31 Ekim 2009 |
Anavatan Partisi ve se?imler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Genel se?imler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Se?im | Genel Ba?kan | Foto?raf | Oy | Sandalye | Meclis | S?ra | Kurulan Hük?metler | Harita | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
# | % | ± | # | ± | |||||||
1983 | Turgut ?zal | ![]() |
7.833.148 | %45,14 |
Yeni | 211 / 400
|
![]() |
?ktidar | 1. | 45. Türkiye Hük?meti | ![]() |
1987 | 8.704.335 | %36,31 |
![]() |
292 / 450
|
![]() |
?ktidar | 1. | 46. Türkiye Hük?meti | ![]() | ||
1991 | Mesut Y?lmaz | ![]() |
5.862.623 | %24,01 |
![]() |
115 / 450
|
![]() |
Muhalefet | 2. | — | ![]() |
1995 | 5.527.288 | %19,65 |
![]() |
132 / 550
|
![]() |
Koalisyon | 2. | 53. Türkiye Hük?meti (Koalisyon) 55. Türkiye Hük?meti (Koalisyon) |
![]() | ||
1999 | 4.122.929 | %13,22 |
![]() |
86 / 550
|
![]() |
Koalisyon | 4. | 57. Türkiye Hük?meti (Koalisyon) |
![]() | ||
2002 | 1.601.322 | %5,12 |
![]() |
0 / 550
|
![]() |
— | 7. | — | — |
Cumhurba?kanl??? se?imleri
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Se?im | Aday | Turlar | Sonu? | ||
---|---|---|---|---|---|
Oy | % | Son tur | |||
1989 | ![]() Turgut ?zal |
263 / 450
|
58.4% | 3. | ![]() |
1993 | Kamran ?nan | 94 / 450
|
20.9% | 3. | Se?ilemedi |
2000 | ![]() Y?ld?r?m Akbulut |
88 / 550
|
16.0% | 2.
(?ekildi) |
Yerel se?imler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Se?im | Genel Ba?kan | Foto?raf | ?l Genel Meclisi | Belediye | Harita | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Oy | % | ± | |||||
1984 | Turgut ?zal | ![]() |
7.355.796 | %41,52 |
Yeni | 871 / 1.700
|
![]() |
1989 | 4.828.164 | %21,80 |
![]() |
570 / 1.984
|
![]() | ||
1994 | Mesut Y?lmaz | ![]() |
5.937.031 | %21,09 |
![]() |
796 / 2.695
|
![]() |
1999 | 4.730.711 | %15,03 |
![]() |
779 / 3.200
|
![]() | ||
2004 | Nesrin Nas | 807.842 | %2,50 |
![]() |
100 / 3.193
|
— | |
2009 | Salih Uzun | 309.594 | %0,75 |
![]() |
17 / 2.903
|
— |
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ a b c d e f "Toplumdan Bireye Do?ru: ?zalizm ve ?zalizm'in Türkiyede Yans?malar?". 21 A?ustos 2023 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 3 Ekim 2023.
- ^ "Turgut ?zal D?nemi Yeni Sa? Devlet ve Ekonomik Liberalizm: Devlet ve Piyasa ?li?kisinin Politik Ekonomisi". dergipark.org.tr. 2 Eylül 2022 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 2 Eylül 2022.
Türkiye’de ise devlet?ilik politikalar?ndan vazge?ilerek, Neoliberal politikalar?n uyguland??? 1980’li y?llarda Turgut ?zal, ?nemli bir figür olmu?tur.
- ^ "The Impact of Motherland Party's Neoliberal Policies on Labour Markets within the Framework of 3Ds in New Work Life". 31 Temmuz 2022 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2022.
- ^ a b c "Parti program?". 10 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 10 Ekim 2021.
- ^ "KAMU H?ZMET? ANLAYI?INDA DE????M VE YEN? SA? POL?T?KALAR". 13 Mart 2020 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 3 Ekim 2023.
- ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin Avrupa Birli?i politikalar?, 1983-2004" (PDF). 6 Ocak 2022 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi (PDF). Eri?im tarihi: 3 Ekim 2023.
- ^ a b Ak?n, Mahmut Hakk? (Eylül-Aral?k 2018). "Turgut ?zal ve Anavatan Partisi Muhafazakarl???". Muhafazakar Dü?ünce, 56. s. 127. 22 Ocak 2024 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi18 Temmuz 2022.
- ^ a b Hasan Cemal, ?zal Hikayesi, Bilgi Yay?nevi, Eylül 1989. ISBN 975-494-113-0.
- ^ ANAP cad? kazan? 22 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi. Milliyet 24/02/1991
- ^ ANAP'ta dengeler altüst 22 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi. Milliyet 17/11/1992
- ^ Mesut Y?lmaz’? da Türkbank g?türmü?tü 21 ?ubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi., Yeni?a?, 23 Aral?k 2013.
- ^ "20 Aral?k 2000, TBMM" (PDF). 15 ?ubat 2023 tarihinde kayna??ndan (PDF) ar?ivlendi.
- ^ "Anavatan logosu de?i?iyor". 30 Mart 2015 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 3 Ocak 2013.
- ^ "Anavatan tarih oldu". NTV. 22 Ocak 2024 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ "ANAP Yeniden Kuruldu, ?elebi Genel Ba?kan!". 27 Ocak 2013 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 18 Ocak 2012.