大数据精准“杀熟” 你遇到过这些陷阱吗?新闻中心中国常州网 常州第一门户网 常州龙网 常州日报 常州晚报
Makale serilerinden |
![]() |
?n Hint-Avrupal?lar veya proto-Hint-Avrupal?lar, dilbilimsel yeniden yap?land?rmalara g?re Hint-Avrupa dillerinin atas? olan Proto-Hint-Avrupa dilini (?ngilizce: PIE) konu?mu? Avrasya'n?n tarih ?ncesi insanlar?.
Bu halk hakk?nda bilgiler, esas olarak dilsel rekonstrüksiyonlardan ve arkeolojik ve arkeogenetik kan?tlardan olu?ur. Proto-Hint-Avrupal?lar büyük olas?l?kla ge? Neolitik d?nem boyunca, kabaca M? 4. milenyumda, ya?am??lard?r. Genellikle akademisyenler, bu kavmin Do?u Avrupa'daki bozk?r b?lgesinde (günümüzde Ukrayna ve Rusya) ya?am?? oldu?unu varsayarlar.[1] Baz? arkeologlar, PIE'nin ya?ad?klar? zamanlar?n orta Neolitik (M? 5500 ila 4500) ve hatta ilk Neolitik (M? 7500 ila 5500) d?nemleri kadar eski oldu?unu desteklerler ve k?kensel olarak alternatif konum hipotezleri ?nerirler.
M? ikinci biny?l?n ba?lar?nda, Proto-Hint-Avrupal?lar?n farkl? kollar?, Anadolu’nun (Hititler), Ege’nin (Miken Yunanlar?n?n atalar?), Kuzey Avrupa’n?n (?p Bask?l? Seramik Kültürü), Orta Asya'n?n (Yamnaya kültürü) ve Güney Sibirya'n?n (Afanasievo kültürü) dahil oldu?u, Avrasya'n?n ?ok uzak ve farkl? b?lgelerine yay?lm??t?r.[2]
Kültür
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Dilsel yeniden yap?land?rma kullanarak, Proto-Hint-Avrupa dilinin varsay?msal ?zellikleri ??kar?lm??t?r. Bu dilsel ?zelliklerin Proto-Hint-Avrupal?lar?n kültürünü ve ?evresini yans?tt??? varsay?larak a?a??daki kültürel ve ?evresel ?zelliklerin yayg?n oldu?u ?nerilmektedir:
- Pastoralizm (?obanl?k), evcil s???r, at ve k?pek yeti?tirme[4]
- Saban kullan?m?, tar?m ve tah?l ekimi[5]
- K???n kar ya???l? bir iklim[note 1]
- Su ile ya da su yoluyla ta??ma yapma[4]
- Tekerle?in arabalarda kullan?m?[4]
- Bir g?kyüzü tanr?s?na ibadet;[5] "* Dy?us Ph2t?r" ve "* dyeu ph2ter" ("g?kyüzü babas?") k?klerinden Sanskrit?ede Dyáu? Pit??, Eski Yunancada Zeus patēr (Ζε?? πατ?ρ), Latincede Iūpiter ve ?lirya dilinde Deipaturos kelimeleri türemi?tir.[note 2] [6]
- S?zlü epik destanlar, imkans?z ??hret[4] ve ?arap-kara deniz[7] gibi kelime ?beklerini kullanan ?iir dizeleri
- Erkek egemen bir patrilineal akrabal?k sistemi[note 3]
Proto-Hint-Avrupal?lar evcille?tirilmi? atlara sahiptiler; Proto-Hint-Avrupa dilinde * e?wos (Latince: equus) k?künün varl???, günümüzde pek ?ok Hint-Avrupa dilinde at i?in benzer s?zcükler kullan?lmas? ile kan?tlanabilir. Ayn? ?ekilde inek (* gwous, ?ngilizce: cow), günlük ya?amda oldu?u gibi din ve mitolojide de merkez? bir rol oynam??t?r. Bir erke?in serveti, hayvanlar?n?n say?s? ile ?l?ülmü?tür. Bu kelimeye * pe?u (?ngilizce: fee, Latin pecunia) denildi?i dü?ünülmektedir.
Teknolojik olarak, dilsel yeniden yap?land?rma erken Tun? ?a?? ile ge? Neolitik d?nemleri aras?nda bu kültürün, büyük olas?l?kla "do?al bronz" (yani silikon veya arsenik bak?m?ndan do?al olarak zengin olan bak?r cevherinden yap?lm??) i?eren ara? ve silahlara sahip oldu?unu g?stermektedir. Gümü? ve alt?n bu kültür taraf?ndan biliniyordu ancak ?n Hint-Avrupa dilinde kur?un ile ilgili bir kelime bulunmad??? i?in ve gümü? i?lenirken yan ürün olarak kur?un olu?tu?u i?in ?n Hint-Avrupal?lar?n gümü?ü ithal etti?i ?ne sürülür. Koyunlar, yünleri i?in yeti?tirilmi? ve bu yün dokumada kullan?lm??t?r. Kurgan hipotezine g?re ?n Hint-Avrupal? oldu?u dü?ünülen Kurgan kültüründe oda ?eklinde mezar ve tümülüs in?alar? g?zlemlenmi?tir. ?nemli liderler, e?yalar?yla beraber kurganlara g?mülmü?tür.
Hint-Avrupa toplumlar?n?n bir?o?u, rahipler, sava???lar ve k?ylülerden olu?an ü? kademeli bir s?n?f sistemine sahiptir. Bu nedenden ?türü Georges Dumézil, ?n Hint-Avrupa toplumu i?inde de b?yle bir s?n?fsal b?lünme olmas?n?n ?ok olas? oldu?unu ?ne sürmü?tür.
E?er bu sav do?ru ise, bir?ok Hint-Avrupa toplumunda g?rülen Berserker ve kurt adam mitleri gibi inisiyasyon izleri, bu sava??? s?n?f?n?n kurtlarla ?zde?le?mi? oldu?unu g?sterir.
Ayr?ca bak?n?z
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Notlar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ Watkins: "The Indo-Europeans knew snow in their homeland; the word sneigwh- is nearly ubiquitous."[4]
- ^ Watkins: "Yet, for the Indo-European-speaking society, we can reconstruct with certainty the word for “god,” *deiw-os, and the two-word name of the chief deity of the pantheon, *dyeu-p?ter- (Latin Iūpiter, Greek Zeus patēr, Sanskrit Dyau? pitar, and Luvian Tatis Tiwaz)."[4]
- ^ Watkins: "A large number of kinship terms have been reconstructed. They are agreed in pointing to a society that was patriarchal, patrilocal (the bride leaving her household to join that of her husband’s family), and patrilineal (descent reckoned by the male line). “Father” and “head of the household” are one: p?ter-, with his spouse, the māter-."[4]
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ?zel
- ^ Anthony, David W.; Ringe, Don (1 Ocak 2015). "The Indo-European Homeland from Linguistic and Archaeological Perspectives". Annual Review of Linguistics. 1 (1). ss. 199-219. doi:10.1146/annurev-linguist-030514-124812. ISSN 2333-9683. 27 Mart 2019 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi17 Mart 2019.
- ^ Mallory, J. P.; Adams, Douglas Q. (1997). Encyclopedia of Indo-European culture. Taylor & Francis. ss. 4 and 6 (Afanasevo), 13 and 16 (Anatolia), 243 (Greece), 127-128 (Corded Ware), and 653 (Yamna). ISBN 978-1-884964-98-5. 20 Haziran 2013 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 24 Mart 2012.
- ^ Christopher I. Beckwith (2009), ?pek Yolu ?mparatorlu?u, Oxford University Press, s.30
- ^ a b c d e f g Watkins 2000.
- ^ a b The Oxford Companion to Archaeology – Edited by Brian M. Fagan, Oxford University Press, 1996, 0-19-507618-4, p 347 – J.P. Mallory
- ^ Barfield, Owen (1967). "History in English Words". ISBN 9780940262119.
- ^ Meillet, Antoine (1923), Les origines indo-européennes des mètres grecs, Paris: Presses Universitaires de France, p. 61. Adam Parry's translation, revised.
- Genel
- Haak, W.; Lazaridis, I.; Patterson, N.; Rohland, N.; Mallick, S.; Llamas, B.; Brandt, G.; Nordenfelt, S.; Harney, E.; Stewardson, K.; Fu, Q.; Mittnik, A.; Bánffy, E.; Economou, C.; Francken, M.; Friederich, S.; Pena, R. G.; Hallgren, F.; Khartanovich, V.; Khokhlov, A.; Kunst, M.; Kuznetsov, P.; Meller, H.; Mochalov, O.; Moiseyev, V.; Nicklisch, N.; Pichler, S. L.; Risch, R.; Rojo Guerra, M. A.; Roth, C. (2015). "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. Cilt 522. ss. 207-211. arXiv:1502.02783?$2. Bibcode:2015Natur.522..207H. bioRxiv 013433?$2. doi:10.1038/nature14317. PMC 5048219?$2. PMID 25731166.
- Jones, Eppie R. (2015). "Upper Palaeolithic genomes reveal deep roots of modern Eurasians". Nature Communications. Cilt 6. s. 8912. Bibcode:2015NatCo...6E8912J. doi:10.1038/ncomms9912. PMC 4660371?$2. PMID 26567969. 21 A?ustos 2016 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi17 Mart 2019.
- Lazaridis, Iosif (2014). "Ancient human genomes suggest three ancestral populations for present-day Europeans". Nature. Cilt 513. ss. 409-413. arXiv:1312.6639?$2. Bibcode:2014Natur.513..409L. doi:10.1038/nature13673. PMC 4170574?$2. PMID 25230663. 2 Eylül 2015 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi17 Mart 2019.
- Lazaridis, Iosif (2016). The genetic structure of the world’s first farmers.
- Mallory, J.P. (1989), In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology, and Myth, Londra: Thames & Hudson, ISBN 0-500-27616-1.
- Strazny, Philipp (Ed). (2000), Dictionary of Historical and Comparative Linguistics (1 bas.), Routledge, ISBN 978-1-57958-218-0
- Watkins, Calvert (2000), "Indo-European and the Indo-Europeans", The American Heritage Dictionary of the English Language (4. bas.), Houghton Mifflin Company, 1 Mart 2009 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi17 Mart 2019
Kitap kaynaklar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Anthony, David W. (2007). The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World. Princeton University Press. ISBN 0-691-05887-3.
- Atkinson, Q. D.; Nicholls, G.; Welch, D.; Gray, R. D. (2005). "From Words to Dates: Water into wine, mathemagic or phylogenetic inference?". Transactions of the Philological Society. 103 (2). ss. 193-219.
- [Cavalli-Sforza, Luigi]; Seielstad, Mark (2000). Genes, Peoples, and Languages. Harmondsworth: Penguin Books.Cavalli-Sforza, Luigi; Seielstad, Mark (2000). Genes, Peoples, and Languages. Harmondsworth: Penguin Books. ISBN 9780140296020. PMC 33682?$2.Cavalli-Sforza, Luigi; Seielstad, Mark (2000). Genes, Peoples, and Languages. Harmondsworth: Penguin Books. ISBN 9780140296020. PMC 33682?$2..
- Gray, Russell D.; Atkinson, Quentin D. (2003). "Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin" (PDF). Nature. 426 (6965). ss. 435-439. Bibcode:2003Natur.426..435G. doi:10.1038/nature02029. PMID 14647380. 30 A?ustos 2017 tarihinde kayna??ndan (PDF) ar?ivlendi7 Ekim 2020.Gray, Russell D.; Atkinson, Quentin D. (2003). "Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin" (PDF). Nature. 426 (6965). ss. 435-439. Bibcode:2003Natur.426..435G. doi:10.1038/nature02029. PMID 14647380. 30 A?ustos 2017 tarihinde kayna??ndan (PDF) ar?ivlendi7 Ekim 2020.
- Piazza, Alberto; Cavalli-Sforza, Luigi (15 April 2006). "Diffusion of Genes and Languages in Human Evolution". Cangelosi, Angelo; Smith, Andrew D M; Smith, Kenny (Ed.). The Evolution of Language: Proceedings of the 6th International Conference on the Evolution of Language (EVOLANG6). Rome: World Scientific. ss. 255-266. 10 Eylül 2007 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 8 A?ustos 2007.Piazza, Alberto; Cavalli-Sforza, Luigi (15 April 2006). "Diffusion of Genes and Languages in Human Evolution". Cangelosi, Angelo; Smith, Andrew D M; Smith, Kenny (Ed.). The Evolution of Language: Proceedings of the 6th International Conference on the Evolution of Language (EVOLANG6). Rome: World Scientific. ss. 255-266. 10 Eylül 2007 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 8 A?ustos 2007..
D?? ba?lant?lar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Indo-European Roots Index, Wayback Machine sitesinde (22 Ocak 2009 tarihinde ar?ivlendi)
- Kurgan kültürü
- Genetik
- Eski DNA ve Hint-Avrupa Sorusu 2 May?s 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- Proto-Hint-Avrupa geni?lemesinin belirte?leri olarak R1a ve R1b: Eski DNA kan?tlar?n?n g?zden ge?irilmesi 8 ?ubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.