北方华创高端真空装备踏出国门

Deve
Camelus dromedarius
Biyolojik s?n?fland?rma
?lem: Animalia ?ube: Chordata Alt ?ube: Vertebrata ?nfa ?ube: Gnathostomata S?n?f: Mammalia Tak?m: Artiodactyla (?ift toynakl?lar) Alt tak?m: Tylopoda (Topuktabanl?lar) Familya: Camelidae (Devegiller) Cins: Camelus (Eski Dünya develeri) Linnaeus, 1758
Türler
百度 如今，畜牧污染有解决之道：有15000头存栏猪的哈尔滨鸿福养殖有限责任公司，居然没有异味，他们通过设置环保处理中心，采用医用微生态制剂设备和先进的水处理设备，实现粪污零排放，而且就地就近将有机肥低成本还田使用，形成粪污沼气有机肥农田种植可持续发展的生态循环。 Camelus bactrianus Camelus dromedarius

?ift h?rgü?lü deve

Deve, devegiller (Camelidae) familyas?n?n Camelus cinsini olu?turan iki evcil hayvan türünün ortak ad?. Develer yük ?eki ve binek hayvan? olarak kullan?ld??? gibi, yünü, sütü, derisi ve eti i?in de beslenir. Yaln?zca evcil türleriyle tan?nan bu hayvanlar?n yaban?l atalar?ndan bu yana pek az de?i?ikli?e u?rad??? san?lmaktad?r.

Devenin iki türü Hindistan, Pakistan, Afganistan, M?s?r, ?ran, Suriye, Arabistan gibi Güney Asya ülkeleri ile Afrika'da yeti?tirilen tek h?rgü?lü deve (C. dromedarius) ve Orta Asya'da yeti?tirilen ?ift h?rgü?lü deve (C. bactrianus)dir.

Develerin ?zellikleri

En belirgin ?zelli?i h?rgü?lerinde ya? depolayabilme yetene?i olan bu hayvan?n uzun bacaklar?, yumu?ak yayvan iki toynakl? ayaklar? kumda ya da karda yürümesini kolayla?t?r?r. Ayn? yandaki bacaklar?n? birlikte kald?rarak kendine ?zgü bir bi?imde ko?ar. Ayr?ca iki s?rada ü? tane koruyucu kirpi?i, tüylü kulak delikleri, gere?inde kapanabilen burun delikleri, keskin g?rme ve koku alma duyular? da kum f?rt?nas? gibi elveri?siz ?evre ko?ullar?na uyum sa?lamas?na yard?mc? olur. G?vdesini ?rten iki tip k?ldan alttaki ince ve k?sa olanlar baz? yumu?ak ve dayan?kl? kuma?lar?n yap?m?nda kullan?l?r. Genellikle ??kerek dinlendi?i ve bu konumdayken yüklendi?i i?in g?vdesinin yere de?en b?lümlerinde nas?rla?m?? deri katmanlar? olu?ur.

A?l?k ve susuzlu?a dayanma yetene?i

Deve, 50 °C s?cakl?kta 9 gün a?-susuz kalabilir. Bu süre i?inde toplam a??rl???n?n %22'sini kaybeder. ?nsan, vücudunda bulunan suyun %12'sini kaybetti?inde ?lürken, deve, vücudundaki suyun %40'?n? kaybetti?i halde ?lmez. Devenin susuzlu?a dayan?kl?l???n?n di?er bir sebebi de, gündüz vücut s?cakl???n? 41 °C'ye kadar ??kartan bir mekanizmaya sahip olmas?d?r. Bu sayede gündüz a??r? ??l s?ca??nda su kayb?n? minimum seviyede tutabilmektedir. So?uk ??l gecelerinde ise vücut s?cakl??? 30 °C'ye kadar dü?ürebilmektedir. Deve bir su kayna?? bulunca 80-90 litre su i?er.

üreme

?yi bak?ld???nda ve e?itildi?inde deve asl?nda uysal hayvanlard?r; ama ?iftle?me (a??m) mevsiminde h?r??nla??r ve k?zd?r?ld???nda tükürür, tehlikeli bi?imde ?s?r?r ya da tekme atar. Ayr?ca tek h?rgü?lü türün erke?i k?zd??? zaman a?z?n?n yan?ndan yumruk büyüklü?ünde k?rm?z? renkli ve i?i hava dolu sümüksü bir kese (k?zg?nl?k kesesi) ??kar?r. Deve, di?er memelilerde oldu?u gibi do?urarak ?o?al?r.

Ya?am ?ekli ve beslenmesi

??l ortam?nda bir deve.

Deve gü? iklim ko?ullar?na dayan?kl?, az besinle yetinebilen hayvand?r. Gerekti?inde dikenli bitkiler ve kuru otlarla beslenebilir. Yeterli yiyecek bulamay?nca h?rgü?lerindeki ya?? kullan?r. H?rgü?te depolanan ya? ?rka ve beslenme ko?ullar?na g?re de?i?mekle birlikte, iyi beslenen develerde 700–900 kg'ye kadar ??kabilir. ?yi beslenmi? devenin ya?la dolu olan h?rgücü dik durur. Ya? azald?k?a daral?r ve ucu bir yana do?ru sarkar. San?lan?n tersine mide ve h?rgü?lerinin su depolama ?zelli?i yoktur. Ama susuzlu?a günlerce dayanabilir. Vücut sular?n? yava? yitirir ve 10 dakikada yakla??k 60 litre su i?erek kaybetti?i a??rl??? yeniden kazan?r.

Da??l?m?

Tek ve ?ift h?rgü?lü deve ?ok geni? bir alana da??lm?? oldu?undan baz? b?lgelerde dam?zl?k se?imine ba?l? olarak yer yer birbirinden farkl? ?zellikler g?steren ?e?itli ?rklar türemi?tir. Yaln?zca Afrika’da 20 kadar tek h?rgü?lü deve ?rk? bulunmaktad?r. ?ift h?rgü?lülere uygulanan bak?m ve besleme genellikle daha yetersiz oldu?undan bunlar aras?nda tek h?rgü?lülerde rastlanan Mehari, Hecin ve Bikanir gibi se?me sonucu elde edilen ?rklara rastlanmaz. Bununla birlikte ?ift h?rgü?lüler aras?nda Türkistan, Mo?ol ve Kalm?k gibi birbirinden az ?ok farkl? tipler ortaya ??km??t?r. ?klim ko?ullar? ?ok de?i?ken olan ve k??lar? sert ge?en Türkiye, M?s?r, Türkistan, ?ran gibi ülkelerde ise iki tür aras?nda melezleme yap?lmaktad?r. ?ok eskiden beri bu y?ntemle melez azmanlar?n?n olu?tu?u ve melez azman? d?llerin g?vde yap?s?, kemik sa?laml???, kas geli?mesi, ?evre ko?ullar?na dayan?kl?l?k ve i? verimi a??s?ndan s?z konusu iki türe üstünlük sa?lad??? anla??lm??t?r.

Türkiye’de deve

Türkiye’de tek ve ?ift h?rgü?lü develerin melezlenmesi ile elde edilen en ?nemli melezlerden biri Tüylü (ya da Tülü) devedir. Tüylü devenin erke?ine "Besrek", di?isine "Maya" denir. So?uk b?lgelerde kullan?lan bu hayvanlar tek h?rgü?lü ve uzun tüylüdür. Maya ile ?ift h?rgü?lü erkek devenin geriye melezlenmesinden elde edilen ?ift h?rgü?lü "Tavsi" deve; "Besrek" ile tek h?rgü?lü di?i devenin geriye melezlenmesinden elde edilen ve ?zellikle Ayd?n ile Adana aras?ndaki Y?rükler taraf?ndan yeti?tirilen k?sa tüylü "Teke devesi"; di?i "Tekenin" "Buhur" erke?i ile geriye melezlenmesinden elde edilen "Kerteles" devesi; "Maya" ile tek h?rgü?lü erkek devenin geriye melezlenmesinden elde edilen "Ye?en" devesi ?bür ?nemli melezlerdir.

Eskiden Türkiye'de ula?t?rma ve ?zellikle ordu hizmetinde kullan?lan devenin i?levi giderek azalm??t?r. 1937'de 120 bine yakla?an deve say?s? 1980'de 12 bine, 1984'te 3 bine kadar dü?mü?tür. Bugün deve ?zellikle Y?rükler aras?nda g?? zaman? e?ya ta??makta, zeytincilik b?lgelerinde ula??m? gü? yerlerde dev?irilen ürünlerin ta??nmas?nda, Güney ve Do?u Anadolu B?lgesi'ndeki kurak ve yolu yetersiz b?lgelerde yük hayvan? olarak kullan?lmaktad?r.

Türkiye'de y?llara g?re deve varl???

Bursa Hayvanat Bah?esi'nden bir deve

Y?llar	Adet
1935	118.647
1950	110.305
1955	72.034
1964	46.400
1980	12.000
1997	2.000

Kaynak?a

Encyclopaedia Britannica'n?n ?ngilizce Deve ba?l???ndan Türk?eye ?evrilmi?tir.

D?? ba?lant?lar

• Deve Yeti?tiricili?i
• Genel olarak deve türleri hakk?nda bilgiler i?eren ?ngilizce bir site