工信部总经济师王新哲就首届数字中国建设峰会有关情况答记者问
Baz? ara?t?rmac?lar; Sakacan?n Sakalar taraf?ndan Kotan Krall???, Shule Krall??? ve Tom?uk gibi Tar?m Havzas?nda hüküm sürmü? Budist devletlerce konu?ulmu? ve dilbilimciler taraf?ndan Hotanca ve Tom?uk?a da denen 2 adet ?iveye ayr?lm?? bir Do?u ?ran dili oldu?unu iddia etmektedirler.[1] Fakat baz? ara?t?rmac?lar da Sakacan?n ?n-Türk?e ile ili?i?i oldu?unu dü?ünmektedirler.[2]
Metinler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Dunhuang el yazmalar? Sakacan?n ??zülmesinde ?nemli bir rol oynam??t?r. Dilin k?kenlerinin anla??lmas? ve ??zülebilmesi bu yazmalardaki yakla??k 2,300 metnin Harold Walter Bailey taraf?ndan incelenmesi ve tercüme edilmesi sayesinde ger?ekle?mi?tir.[3] Bu ?al??malar Sakaca dilinin Do?u ?rani diller grubuna üye oldu?una dair ?nemli bir ara?t?rmad?r.[4] Günümüzde bu dilde yaz?lm?? tarihi metinler ile bu metinlerin transkripsiyonlar? ve ?evirilerine internet ortam?nda da ula?mak mümkündür (bkz. Or.6400/2.3).
Esik Kurgan?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Dil hakk?ndaki neredeyse tüm kaynaklar Hotan ve Tom?uk b?lgelerinde bulunmakt?r, ancak dilbilimciler taraf?ndan Esik Kurgan?nda bulunan gümü? bir ?ana??n Sakacan?n ilk ?rne?i olabilece?i dü?ünülmektedir. Janos Harmatta isimli ?e?itli Farsi dillerin ??zülmesinde rol oynam?? dilbilimci yaz?n?n Kharosthi alfabesi kullan?larak Hotan Sakac?s?nda yaz?ld???n? iddia etmi?tir.[5]
Metnin okunu? ve ?evirisi:[6]
| “ | za(?)-ri ko-la(?) mi(?)-va? va?-va pa-za? pa-na de-ka mi(?)-ri-to ?a-ka mi pa-za? va?-va va-za(?)-na va?.
[Bu kap üzüm ?arab?, pi?mi? g?da ve taze tereya?? i?erir, o kadar ?ok ki, ?lümlü?.] |
? |
Her ne kadar baz? ara?t?rmac?lar Saka ve ?skit halklar?n?n bir Do?u ?ran diline sahip olduklar?n? ve Saka ve ?skitlerin bir Hint-Avrupa kavmi olduklar?n? iddia etse de bu ara?t?rmalar kesinlik kazanm?? de?ildir ve hi?bir ?ekilde bilim insanlar? bu konudan yüzde yüz emin olamam??lard?r. Sakacan?n ?n Türk?e ile ili?kisi oldu?u iddialar? da, ?zellikle Türk ara?t?rmac?lar taraf?ndan desteklenen bir ?nermedir. Esik Kurgan?'nda bulunmu? tabaktaki yaz?n?n Ana Türk?e ile ili?i?i oldu?u iddialar? bulunmaktad?r. Tabaktaki Türk ara?t?rmac?lar taraf?ndan iddia edilen Proto-Türk?e okunu?u ise ??yledir:[2]
Aγa, saηa o?uq! Bez, c?k! Boqun i?r?(r) azuq!
[A?abey, sana (bu) ocak! Yabanc?y? dize getir, yen! Halkta yiyecek (bol olsun)!][2]
Ayr?ca bak?n?z
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ "Saka language". britannica.com. 7 Nisan 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 5 Mart 2019.
- ^ a b c Amanjolov: Runic-like inscription from Saka's burial near Alma-Ata. "Bulletin of Academy of Sciences KazSSR", 1971, No 12 (320), s. 64-66; + A. Amanjolov: Materials and research on history of Ancient Türkic writing. Author's abstract of Ph. Doctor Dissertation, Alma-Ata, 1975, s. 48-52; + A. Amanjolov: Türkic runic graphics, 3. Alma-Ata, 1985, s. 31-39. + A. Amanjolov "History and Theory of Ancient Turkic Script", Almaty, "Mektep", 2003, s. 218-219.
- ^ Susan Whitfield (2004). The Silk Road: Trade, Travel, War and Faith. London: British Library Press, 2004.
- ^ Ronald Emmerick, "Khotanese and Tumshuqese", in Gernot Windfuhr, ed., The Iranian Languages, Routledge, 2009
- ^ Harmatta, János (20 A?ustos 1994). History of Civilizations of Central Asia: The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations. UNESCO. ss. 420-1. ISBN 978-9231028465. 2 Nisan 2017 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 5 Mart 2019.
- ^ "Harmatta [Harmatta 1999, p.411-412] appears as he has accomplished to solve the mystery of this "unknown language and alphabet" which covers a wide are from Alma-Ata to Merv, to Dest-i Navur and to Ay Hanum. According to Harmatta and Fussman, the alphabet can be traced back to the Karoshti alphabet; and the language written with this alphabet could have been a Saka dialect spoken by the Kushans. Harmatta who remarks on the resemblance of the letters to those in Orkhon-Yenisey states that due to some letters [...]. [...]. Fussman states that this Inscription is based on syllables, and notes its similarity to the Kharosthi alphabet, but he could not read it. Livsits asks whether this alphabet he calls as the "third official alphabet of the Kushan State" is the Saka alphabet or not. [...]. Livsits, on the other hand says that, further to the Issyk-kol alphabet, this alphabet is related not with the Kharosthi alphabet, but rather with the Aramaic alphabet [...]."
