2018年2月12398能源监管热线投诉举报处理情况通报
Bu maddedeki bilgilerin do?rulanabilmesi i?in ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2020) (Bu ?ablonun nas?l ve ne zaman kald?r?lmas? gerekti?ini ??renin) |
Seleukos ?mparatorlu?u Βασιλε?α τ?ν Σελευκιδ?ν Basileía tōn Seleukidōn | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
M? 312-M? 63 | |||||||||||||||||||
I. Seleukos Tetradrahmi
| |||||||||||||||||||
Seleukos ?mparatorlu?u alternatif harita | |||||||||||||||||||
Ba?kent | Seleukia (M? 305-240) Antakya (M? 240-63) | ||||||||||||||||||
Resm? dil(ler) | Grek?e | ||||||||||||||||||
Yayg?n dil(ler) | |||||||||||||||||||
Hük?met | Helenistik monar?i | ||||||||||||||||||
Basileus | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Tarih? d?nem | Helenistik D?nem | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Yüz?l?ümü | |||||||||||||||||||
M? 303 | 3.000.000 km2 | ||||||||||||||||||
M? 301 | 3.900.000 km2 | ||||||||||||||||||
M? 240 | 2.600.000 km2 | ||||||||||||||||||
M? 175 | 800.000 km2 | ||||||||||||||||||
M? 100 | 100.000 km2 | ||||||||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
|
Hindistan tarihi |
---|
![]() |
?ran tarihi dizisinin bir par?as? |
---|
![]() |
Zaman ?izelgesi |
Seleukos ?mparatorlu?u, Selefkos veya Selevkos, ?skender'in ?lümünden sonra Makedonya ?mparatorlu?u'nun par?alanmas?yla ?skender'in generallerinden I. Seleukos taraf?ndan kurulan Helenistik imparatorluk. Ba?kentleri ?nce Seleukia, sonralar? ise Antakya'yd?. Do?u Akdeniz'de, Irak'ta, ?ran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'?n bat?s?nda bulunan topraklarda (bugün Pakistan) egemenliklerini sürdürmü?lerdir. Topraklar? Roma ?mparatorlu?u taraf?ndan ele ge?irilinceye kadar Do?u Akdeniz'in hakimiydiler. Seleukoslar?n geni? topraklar? 25 civar?nda eyalete b?lünmü?tü. “Strategos” veya “satrap” unvanl? valilerce y?netilen bu eyaletler Pers zaman?ndaki satrapl?klardan daha kü?üktü.
Seleukoslar devlet idaresinde Ahameni?leri ?rnek alm??lar, merkezi gücü ellerinde tutarak ?zerk yap?y? devam ettirmi?lerdir. Kaynaklardan Sekeukoslar D?nemi'nde Yunan kentleri kuruldu?u ??renilmektedir. Yaln?z I. Seleukos’un 16 tane Antiokheia, 5 tane Laodikeia, 9 tane Seleukeia, 3 tane Apameia ve 3 tane Stratonikeia isimli kent kurdu?u bilinmektedir. Seleukos krallar? topraklar? üzerinde Yunan kentleri kurup onlara ba??ms?z idare ve otonomi vererek, bu yeni kurulan kentlere bat?dan gelip yerle?en Yunanlar?n ekonomik durumu canland?rmalar?n?, kral? geliri artt?rmalar?n? ve hanedanlar? i?in destek olmalar?n? sa?lam??lard?r. Yunan y?neticiler kendi dillerini Yunanca yaz?p konu?uyor, yerli halk kendi dillerinde konu?uyordu. Ayr?ca Seleukoslar ?ok tanr?l? bir dine inanmakla birlikte yerel dinlerin uygulama ve inan?lar?na da kar??mad?lar. ?steyenler kendi dinini korumakla birlikte Yunan tanr?lar?na tapabiliyordu. Yunan olmayan biri Yunan kent-devleti vatanda?? olabiliyordu.
?skender ?mparatorlu?u'ndan Ayr?l?? (M? 323- M? 281)
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Büyük ?skender, Pers ?mparatorlu?u'nu y?kt?ktan ?ok k?sa bir süre sonra, arkas?ndan varis b?rakamadan ?ldü. Bu yüzden devlet, generalleri taraf?ndan payla??ld?. Bu generallerin genel ad? olan diadokilerden biri olan Seleukos, Balkanlar'dan Hindistan'a kadar olan b?lümü ald?.
Seleukos'un Yükseli?i
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Büyük ?skender'in generalleri birbirlerine üstünlük sa?lamak i?in sürekli sava??yorlard? ve Ptolemaios, Büyük ?skender'in generallerinden biri ve M?s?r b?lgesinin kral?, ilk kez Perdikkas'?n ?lümüne yol a?an bu sava?lara kar?? ??km??t?r. Bu kar?? ??k?? sonucu ?skender ?mparatorlu?u yeni bir b?lünme ya?am??t?r. M? 320 y?l?nda yap?lan bu b?lünmeye Triparadisus B?lünmesi denir. Ama Perdikkas'?n alt?nda M? 323 y?l?na kadar "Kamp Kumandan?" olan Seleukos, Perdikkas'tan sonra gelen hükümdar?n ?ldürülmesine yard?m etmi?, Babil'in elde tutulmas?n? sa?lam?? ve hükümdarl???n? zalimce geni?letmi?tir. Seleukos, Hükümdarl???n? resmen M? 312 y?l?nda Babil'de ilan etmi?tir. Bu tarih, ayn? zamanda Seleukos Devleti'nin kurulu? tarihi olarak ge?er. Seleukos, sadece Babil'i de?il, ?skender'in Makedon ?mparatorlu?u'nun do?u taraf?n?n büyük k?sm?n? da y?netmi?tir. Tarih?i Appian kaynaklar?nda Seleukos hakk?nda, "Frig ülkesi'nden ?ndus Nehri'ne kadar olan b?lgenin hükümdar? olmu?tur. "[1] cümlesini kullanm??t?r. Seleukos'un, Hindistan'a kadar gidip ?andragupta Maurya adl? Hint kral?yla bir anla?ma imzalay?p devletinin do?u topraklar?n? 500 fil kar??l???nda Hintlere vermesiyle Seleukos Devleti, Hindistan üzerindeki hakimiyetini bir daha kazanamamak üzere kaybetti; fakat ald??? filler ?psus Sava??'n? kazanmas?nda büyük rol oynad?.

Bat?ya Do?ru Geni?leme
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Onun ve Lysimakhos'un, I. Antigonos Monophtalmos kar??s?nda M? 301 y?l?nda ?psus Sava??'n? kazanmalar?n? takiben Seleukos, Do?u Anadolu B?lgesi'nin ve kuzey Suriye'nin kontrolünü eline ge?irdi. Sonras?nda, ald??? bu b?lgede imparatorlu?unun yeni ba?kenti olan Antakya kentini kurdu. Kentin ad?na, babas? Antiokus'a ithafen, Antiochia (Antakya) ad?n? vermi?ti. Ayr?ca yeni kurulan bu ba?kente alternatif olarak, Babil'in kuzeyine Dicle k?y?s?na Seleukia ad? alt?nda yeni bir kent kurdu. Seleukos'un ?mparatorlu?u ula?m?? oldu?u en geni? s?n?rlara M? 281 y?l?nda Korupedyon Muharebesi'nde eski müttefi?i Lysimakhos'u yendikten sonra sahip oldu. Seleukos ?mparatorlu?u'nun s?n?rlar?n? bu sava?tan sonra Bat? Anadolu'ya kadar geni?letti. Bundan sonraki amac? Lysimakhos'un Avrupa'daki topraklar?n? ele ge?irmekti; ancak Ptolemaios Keranus taraf?ndan ger?ekle?tirilen bir suikaste kurban gitti. O?lu ve ayn? zamanda halefi I. Antiohos'e ?n Asya'n?n büyük bir k?sm?na hükmeden bir imparatorluk kald?. Fakat o?lu I. Antiohos babas?n?n siyasetini uygulamad? ve Avrupa'ya do?ru olan geni?leme durdu. O d?nemde ?eki?ti?i iki hükümdar vard?: Makedonya'da II. Antigonos Gonatas ve M?s?r'daki II. Ptolemaios Filedelfos.
Geni?lemi? etki alan?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Ancak Seleukos'un ?lümünden sonra bile Seleukoslar, geni? do?u topraklar?na hükmetmekte zorlan?yorlard?. Seleukos, M? 305 y?l?nda Hindistan'? (günümüz Pakistan'?n?n Pencap b?lgesi) ?andragupta Maurya (Maurya ?mparatorlu?u'nun kurucusu)'ya kar?? ??karak i?gal etti. S?ylenilenlere g?re ?andragupta, Seleukos i?in 600.000 ki?ilik ve 9.000 fillik bir ordu haz?rlad?; fakat sava? olmad?. ?ki hükümdar aralar?nda yapt?klar? bir antla?maya g?re; Seleukos ?ndus B?lgesi'nden ve günümüz Afganistan'?ndan ?ekildi buna kar??l?k olarak ?andragupta, Seleukos'a 500 fil verdi. Bu filler, Seleukos'un ?psus Sava??'n? kazanmas?nda büyük rol oynad?. Bu bar?? ortam? bir "müttefik evlili?i" (Seleukos Prensesi, Maurya Hanedan?'na gelin g?nderildi) ile per?inlendi. Bu evlilik asl?nda Yunan halk?yla ve Hint halk?n?n evlili?i olarak da de?erlendirilebilir.
Ayr?ca Seleukos, ?andragupta'n?n saray?na Megastenes ad?nda bir el?i g?nderdi. Megastenes, Hindistan ve ?andragupta Hanedan?'yla ilgili pek ?ok detayl? yaz? yazd?. Bu yaz?lar?n bir?o?unu Diodorius Sikulus'un kaynaklar?ndan ??renebiliyoruz. Ard?ndan Seleukos, Deimakos ad?nda bir el?iyi de ?andragupta'n?n o?lu Bindusara'n?n saray?na g?nderdi.
Seleukos'un ?lümünden ?nce kaybedilen di?er b?lgeler ise Gedrosya (Bugün ?ran Platosu'nun güneybat?s?nda bulunan Belucistan)- ve Gedrosya'n?n kuzeyindeki Arakosya (?ndus Nehri'nin bat?s?nda bulunan bir b?lge) idi.
I. Antiohos (M? 281-261 hükümranl?k) ve halefi olan o?lu II. Antiohos (M? 261-246 hükümranl?k) bat?da pek ?ok sava?la yüz yüze geldiler. Bunlar?n ?o?u M?s?r satrap? olan II. Ptolemaios ve Anadolu'yu i?gal eden Galatlarla yap?ld?. Bu sava?lar imparatorlu?un do?u b?lümünü bir arada tutma gayesinin arka plana itilmesine ve bat? illere ilginin artmas?na neden oldu. II. Antiokus'un hükümdarl???n?n sonuna do?ru bir?ok eyalet ayn? anda ba??ms?zl???n? ilan etti. Bunlar; Baktriya kral? Diodotus, Arsases komutas?nda Part b?lgesi ve III. Ariarathis komutas? alt?nda Kapadokya oldu.

Diodotus, Baktriya b?lgesinin y?neticisi, M? 245 y?l?nda ba??ms?zl???n? ilan etti (ger?ek ba??ms?zl?k tarihi belli de?ildir) ve Grek-Baktriya Krall???'n?n temellerini att?. Bu krall???n zengin bir Helenistik kültürü vard? ve Baktria'dan ba??ms?zl???n?, g??ebe topluluklar?n b?lgeyi istila etmesi sonucu, M? 125 y?llar?nda ilan etti. Grek-Baktriya Krall??? krallar?ndan olan I. Dimitrios Hindistan'? i?gal etti ve M? 20 y?llar?na dek sürecek olan Greko-Hint krall???n? kurdu.
Seleukos ?mparatorlu?u'nun Part b?lgesinden sorumlu olan Andragoras adl? satrap Baktria'n?n ard?ndan ba??ms?zl???n? ilan etti. Ard?ndan buna ra?men Partl? bir a?iret'in ?efi olan I. Arsakes, Part b?lgesini M? 238 dolaylar?nda ele ge?irdi ve kendi devletini kurdu. Bu devletin ad? Part ?mparatorlu?u oldu.
Ayn? zamanda II. Antiokhos'un o?lu II. Seleukos hükümdarl?k koltu?una M? 246 y?llar?nda oturdu. Seleukoslar, zay?flamaktaym?? gibi g?züküyorlard?. II. Seleukos ü?üncü Suriye Sava??'nda dramatik bir ?ekilde M?s?r'da kurulmu? Helenistik devlet olan Ptolemaios Krall??? Hükümdar? III. Ptolemaios'a yenildi. Ard?ndan karde?i Antiokus Hieraks ile taht kavgas?na girdi. Bu sava?lardan yararlanan Baktria ve Partya imparatorluktan ayr?ld?. Kü?ük Asya'da da Seleukoslar kontrollerini yitiriyorlard?. Galatlar, Ankyra dolaylar?n? alarak Galatya'y? kurmu?lard?. Yar? ba??ms?z, yar? Helenistik krall?klar türedi. Bat?daki Bitinya, Pontus, Kapadokya eyaletleri hemen hemen ba??ms?z oldular ve Bergama ?ehri Attalos Krall??? alt?nda ba??ms?zl?klar?n? ilan ettiler.
Yeniden Dirili? (M? 223 - M? 191)
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Fakat II. Seleukos'un kü?ük o?lu III. Antiohos M? 222 y?l?nda tahta ge?mesiyle yeniden dirili? ba?layacakt?. Hükümranl???n?n ilk y?llar?nda Büyük Antiohos, D?rdüncü Suriye Sava??'nda Ptolemaioslar ordusuna yenildi — Rafya Sava??'nda M?s?r'?n Seleukos ordular?n? a??r bir yenilgiye u?ratmas?ndan dolay? bu sava? kaybedildi. Ancak III. Antiohos, I. Seleukos'tan sonra gelen en büyük hükümdar oldu?unu kan?tlayacakt?. Rafya'daki yenilgisinin ard?ndan, on y?l?n? "Anabasis" ad?n? verdi?i dü?üncesini ger?ekle?tirmek i?in harcad?. "Anabasis", do?uda ayaklanan eyaletleri (Partya ve Grek-Baktriya) onararak ve bay?nd?r hale getirerek bu b?lgede sembolik bir ba?l?l?k olu?turma dü?üncesiydi. Bunu ger?ekle?tirmek i?in Büyük ?skender gibi Hindistan'a sefer düzenleyip kral Sofagasenus ile g?rü?meler yapm??t?r.
M? 205 y?l?nda bat?ya geri d?ndü?ünde Büyük Antiohos, M?s?r'da II. Ptolemaios'ün ?lümünü f?rsat bilerek bir bat? seferi haz?rl???na ba?lad?.
IV. Antiokhos ve Makedon kral? V. Filippos aralar?nda anla?arak Ptolemaios hanedan?n?n mallar?n? ve Ptolemilerin hüküm sürdü?ü b?lgeleri payla?t?lar. Bunun ard?ndan Be?inci Suriye Sava?? yap?ld?. Seleukoslar, M?s?rl?lar? Suriye'den ??kard?lar. Panyum Sava??'nda (M? 198) kesin olarak Suriye Seleukoslar?n eline ge?ti. IV. Antiokhos en sonunda Seleukos ?mparatorlu?u'nu eski ihti?am?na kavu?turmu?tu.
Yeniden Da??l??
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Fakat III. Antiohos'un g?rkemi uzun sürmedi. Eski müttefik Filippos'un M? 197'de Romal?lara yenilmesinden sonra, Büyük Antiohos Yunanistan'? i?gal etme f?rsat?n? g?rdü. Sürgüne g?nderilmi? Kartacal? general Hannibal taraf?nda cesaretlendirilen Büyük Antiohos, Yunanistan'daki baz? devletlerle ittifak antla?mas? imzalayarak Yunanistan'? i?gal etti. Bu karar? onun ??kü?üne neden oldu: M? 191 y?l?nda Thermopylae Muharebesi'nde (M? 191) ve günümüz Magnesia Muharebesi'nde (M? 190) Romal?lar kar??s?nda a??r bir yenilgiye u?rad?. Bu yenilgilerin ard?ndan Romal?larla a??r bir bar?? antla?mas? olan Apamea Antla?mas?'n? (M? 188) — bu antla?ma sonucunda Avrupa'da kalan ve Toros Da?lar?'n?n kuzeyinde kalan tüm topraklar ve yüklü miktarda sava? tazminat? verildi— imzalamak zorunda kald?. Büyük Antiohos, 3 Temmuz M? 187 y?l?nda do?uya do?ru, sava? tazminatlar?n? ?demek i?in ganimet toplam amac?yla, ba?ka bir sefer yaparken ?ldü.

III. Büyük Antiohos'un o?lu ve onun halefi olan IV. Seleukos (M? 187-175)'un hükümdarl??? süresince büyük sava? tazminat? ?denmeye ?al???ld?. En sonunda kendi el?ilerinden biri olan Heliodorus taraf?ndan suikaste kurban gitti. Seleukos'un kü?ük karde?i IV. Antiohos, tahta sahip oldu. IV. Antiokhos, Seleukoslar?n dü?ük prestijini yükseltmek i?in Ptolemaioslu M?s?rl?larla sava?a giri?ti ve sava?ta ba?ar?l? oldu; ancak Ptolemaios M?s?r ordusunu ?skenderiye'ye kadar sürmesine ra?men Romal? bir prokonsül olan Gaius Popillius Laenas taraf?ndan ate?kes imzalamaya mecbur k?l?nd?. Romal? el?i, Antiohos'un etraf?na bir ?ember ?izmi? ve bu ?emberden ??kmadan ?nce Ptolemaios M?s?rla bir antla?ma imzalay?p imzalamayaca??na karar vermesini istemi? ve IV. Antiohos da Ptolemaios M?s?rla bir bar?? antla?mas? imzalamaya karar vermi?tir.
Sonraki hükümdarl?k y?llar?nda imparatorluk daha fazla da??lm??t?r. ?zellikle do?u b?lgelerde kontrol tamamen yitirilmi?, Partlar, Pers (?ran veya Fars) topraklar?n? almaya ba?lam?? ve IV. Antiohos'un Helenistik (veya antisemitik) aktiviteleri Yahudiye eyaletinde silahl? ayaklanmalara yol a?m??t?r — Makabi Ayaklanmas? (Hanuka Bayram?'n?n tarih?esine bkz. ?abbat(Sebt) 21b, Babil Talmudu). Ayn? anda hem Partlarla, hem Yahudilerle sava?mak zorunda kalan Seleukoslar hi?bir ?ey elde edemediler ve IV. Antiohos, M? 164 y?l?nda ??kt??? bir sefer s?ras?nda ?ldü.
?? Sava? ve Artan Da??l??
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
IV. Antiohos'un ?lümünden sonra, Seleukos ?mparatorlu?u'nun istikrars?zl??? artt?. S?k s?k ??kan i? sava?lar merkezi otoriteyi olduk?a zay?flatt?.
IV. Antiohos'un kü?ük o?lu, V. Antiohos, M?. 161'de IV. Antiohos'un o?lu I. Dimitrios taraf?ndan tahttan indirildi ve hükümdarl?ktan at?lan ilk Seleukos Hükümdar? oldu. I. Dimitrios Yahudiye eyaletinde merkezi otoriteyi yeniden sa?lamaya ?al??t?, ancak o da M? 150 y?l?nda ?skender Balas taraf?ndan tahttan indirildi — ?skender Balas, IV. Antiohos'un o?lu oldu?unu iddia eden (M?s?r destekli) bir düzmece sahtekard?.
?skender Balas ise, M? 145 y?l?nda I. Dimitrios'un o?lunun, II. Dimitrios, onu taht?ndan etmesine kadar hüküm sürdü. II. Dimitrios imparatorlu?un tamam?n? kontrol edemedi. Kendisi Babil ve do?u Suriye'yi y?netebildi. ?am do?usundaki kalan Suriye do?usu ?skender Balas'?n kal?nt?lar?n?n elindeydi. Bunlar ?nce Balas'?n o?lu VII. Antiohos ve sonra gasp?? general Diodotus Trifon y?netimi alt?nda Antakya ve ?evresini y?nettiler.
Bu arada, imparatorlu?un topraklar?n?n ayr?lmas? da devam etti. M? 143'ten itibaren, Yahudiler ba??ms?zl?klar?n? Makabi ad? alt?nda tam anlam?yla kazand?lar. Partlar?n i?gali de ilerlemeye devam etti. M? 139'da, II. Dimitrios'u Partlar taraf?ndan ma?lubiyete u?rat?ld? ve tutsak edildi. B?ylece bütün ?ran Platosu, Partlar'?n eline ge?ti.
II. Dimitrios'un karde?i, VII. Antiohos h?zla da??lmakta bir imparatorlukta ve de?i?ik y?nlerden gelen de?i?ik tehditler alt?nda imparatorlu?un birli?ini sa?lamaya ?aba g?sterdi. Seleukoslar? gayet zorlukla kazand?klar? Suriye'nin kontrolü, Yahudiye Makabi isyanc?lar taraf?ndan tehdit edilmekte idi. Bir zamanlar tabi alt-kral hanedanlar? taraf?ndan idare edilmekte olan Ermenistan, Kapadokya ve Pontus da Suriye ve Kuzey Mezopotamya arazilerini tehdit alt?na alm??lard?. I. Mitridates taraf?ndan gayet iyi y?netilen ve komuta edilen g??ebe Partlar ordular? taraf?ndan (antik ?a?larda gayet ünlü olan Nise at sürülerinin yeti?ip büyüdü?ü) yukar? Medya platosunu ellerine ge?irmi?lerdi. Romal?lar?n Suriye idaresine el atmalar? devaml? olarak beklenmekteydi.
VII. Antiohos, Yahudiye Makabi'ler isyan? zorla bast?rmay? ba?ard?. Anadolu'da bulunan tabi alt-krall?klar da bundan korkup, ge?ici bir zaman olsa bile, itaat g?stermeye ba?lad?lar. Gü?lü bir donanma kurmay? ba?arabildi ama kara ordusu Partlara kar?? hi?bir ?ey yapam?yordu.
VI. Antiohos, M? 133'te yeni toplad??? Seleukos Kraliyet ordusu ile do?uya Partlar üzerine büyük bir askeri sefer ba?latt?. VII. Antiohos, bu askeri seferde ?nce ?nemli ba?ar?lar kazand?. Mezopotamya, Babil ve Medya Seleukoslar eline ge?ti. VI. Antiohos, ?ahsen Dicle-üstündeki-Seleukia'n?n Part satrap? ile teke tek ?arp??ma yapt?. Bu ?arp??mada galip geldi; onu ?ldürdü ve idare etti?i arazileri Seleucia i?ine ilhak etti. M?. 130/129 k???nda bu büyük Seleukos ordusu, Medya ve di?er Fars b?lgeleri arazilerinde bulunan k??lak ?ehirlerine k?? ge?irmek i?in da??t?ld?. Tam bu ordunun da??lmas?ndan sonra Partlar Kral? II. Fraates, kendi ordular? ile bu k??lak b?lgelere kar?? sald?rmaya ba?lad?. VII. Antiohos da??tt??? ordusunun kü?ük bir k?sm? ile II. Fraates'in bu sald?r?lar?n? durdurmak amac? ile harekata ge?ti. Fakat Partlar taraf?ndan Ekbatan Muharebesi'nde ma?lup edildi; ordusu imha edildi ve VII. Antiohos'un kendisi de ?ldü. Bunun ba?ar?lar dolay?s?yla baz? tarih?iler VII. Antiohos'u büyük Seleukos hükümdarlar? aras?nda oldu?unu kabul ederler.
??kü? (M? 100 - M? 63)
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]M? 100'den itibaren, gü?lü Seleukos ?mparatorlu?u'ndan bir tek Antakya ve ?evresindeki birka? Suriye ?ehri kalm??t?. Gü?lerinin büyük bir k?sm?n? kaybetmelerine ve krall???n zay?flamas?na ra?men soylular krallar?n se?iminde ?nemli rol oynamaya devam etti. Bu se?imleri genelde Ptolemaios Hanedan?'n?n elindeki M?s?r veya di?er d?? gü?ler kontrol ediyordu. Seleukoslar bir süre daha ayakta kald?lar; ?ünkü hi?bir millet onlar?n miras?n? devralmak istemiyordu — Seleukoslar o b?lgede bir tampon g?revi g?rüyorlard? — ancak Pontus Kral? VI. Mithridatis ve Romal? Sulla ile Anadolu'da yap?lan sava?larda da Seleukoslar? hi?bir ülke desteklemedi.
Mithridatis'in azimli ye?eni II. Tigran, Ermenistan Kral?, i? kar???kl?klar i?inde bulunan güneye inme imkan?n? g?rdü. M? 83'te, bitmez tükenmez i? sava?? durdurmak amac?yla Suriye'ye girdi ve yak?n bir süre sonra da kendisini Suriye Kral? ilan ederek Seleukos Devleti'nin hemen hemen sonunu getirdi.
Bunlara ra?men, Seleukos Devleti tam anlam?yla y?k?lmad?. Romal? general Lucullus'un Mithridates ve Tigranes'in ikisini de M? 69 y?l?nda yenmesiyle arta kalan Seleukos Krall???, XIII. Antiohos'un krall??? alt?nda topland?. Bu zamanlarda bile, i? sava?lar ?nlenemedi. II. Filippos, XIII. Antiohos ile taht kavgas?na giri?ti. Pontus'un Roma kontrolüne ge?mesiyle, Romal?lar, Seleukos kontrolündeki Suriye topraklar?ndaki istikrars?zl?klara yo?unla?t?. M? 63'te VI. Mithridatis Pompeus taraf?ndan yenilgiye u?rat?l?nca, Pompeus Helenistik Do?u'yu yeni ba??ml? krall?klar kurarak ve yeni vilayetler olu?turarak yeniden olu?turmak istedi. Ermenistan ve Yahudiye gibi yerel krall?klara bir ?l?üde ?zerklik verildi. Ancak Pompeus, Seleukoslar?n devam etmesinin ?ok zahmetli oldu?unu g?rünce, Suriye'yi bir Roma vilayeti haline getirdi.
“ | Ermeni birlikler Fenike'deki Akka ?ehrini ald?. Tigran'?n ordusu Seleukos ba?kenti olan Seleukia ?ehrini ba?ar?l? bir ?ekilde sard?. Josephus Antiquites'inde Krali?e Aleksandra "Tigran'? pek ?ok hediye ve el?i sundu..." Krali?e sadakatini tüm Fenike'yi Krallar Kral?'na vererek g?sterdi.[2] | ? |
Kültürel de?i?imler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Seleukos ?mparatorlu?u'nun co?rafi mesafesi, Ege Denizi'nden Afganistan'a kadar, Yunanlar, Ermeniler, ?ranl?lar, Medler ve Yahudiler gibi pek ?ok kültürden insan? bar?nd?r?yordu. ?mparatorlu?un geni? bir co?rafyay? kapsamas?, Seleukos hükümdarlar?n? Büyük ?skender gibi ?ok uluslu yap?lar olu?turmaya zorlad?. ?mparatorlu?un Helenizasyonu Yunan tipi yerle?im birimlerinin olu?turulmas?yla sa?land?. Tarihsel olarak, Antakya gibi ?nemli ?ehirlere ve kurulan yeni ?ehirlere Yunanca isimler verildi. Yani Yunan ?ehirlerine Yunanistan'dan nüfus g?nderilerek b?lge Yunanla?t?rld?; ?ünkü Yunanistan'da b?lgenin kald?ramayaca?? büyüklükte nüfus vard?. B?lgeye Yunanlar? yerle?tirmek ayn? zamanda asimilasyonu h?zland?rmak i?in kullan?ld?. Sosyal olarak, b?lge halk? Yunanlardan etkilendi; ancak Yunanlar da b?lge halk?ndan etkilendi. M? 313 y?l?ndan itibaren, Helenik dü?ünceler 250 y?l boyunca Yak?n Do?u, Ortado?u ve Orta Asya kültürlerini etkiledi. Bu hükümdar?n b?lge üzerinde etkisini sürdürmesi i?in gereken en ?nemli ?eydi. Pek ?ok antik ?ehir Helen kültürünü kabul etti, ettirildi. Helen ve yerel kültürün birle?mesiyle ortak bir kültür olu?tu. Bu ortak kültürü yayma ?al??malar? yüzünden bazen ayaklanmalar ??kt?. ?zellikle de Yahudiler büyük sorun ??kard?; ?ünkü i?lerine kapan?k bir ?rk olmalar?ndan dolay? bu kültür asimilizasyonundan pek etkilenmediler. Seleukoslular, zorla Yahudilerin kültürünü de?i?tirmeye ?al??t? bunun sonucunda pek ?ok ayaklanma ??kt? ve en sonunda Yahudiler ba??ms?zl?klar?n? elde ettiler.
Seleukos Ordusu
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Büyük ?skender'in ?lümünden sonra ortaya ??kan pek ?ok devlet gibi Seleukos ordusu da Makedon modeline sahipti ve k?keni de Greko-Makedondu. Seleukos Krall???, Pers ?mparatorlu?u'nun do?u topraklar?n?n pek ?ok k?sm?na sahip olduktan sonra, krallar ordular? i?in do?u insanlar?na güvenmek zorunda kald?. Ordular? Makedon falanks ve do?u ok?ular? ve süvarileriyle donatt?lar. Ayr?ca, Seleukoslar ordular?nda Hint fillerini de dü?manlar?na korku salmak i?in kullan?yorlard?. Ptolemailer gibi Seleukoslar paralar?yla ?ndus Nehri ?evresinde ya?ayan Hintlerden Girit ve Galatya'ya kadar ya?ayan her ?rktan paral? askeri alm??lard?. Roma kar??s?ndaki sava?larda, Seleukoslar Roma lejyonlar?na benzeyen birlikler olu?turmaya ?al??m??lard?r. M? 63 y?l?ndaki ??kü?ten itibaren Seleukos Ordular? terhis edildi. S?ylentilere g?re pek ?ok a??r süvari Roma ordular?na dahil olmu?tur.
Anadolu tarihi dizisinin bir par?as? |
---|
Seleukos Hükümdarlar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- I. Seleukos Nikator
- I. Antiohos
- II. Antiohos
- II. Seleukos Kallinikus
- III. Seleukos Ceraunus
- III. Antiohos Magus
- IV. Seleukos Filopator
- IV. Antiohos Epifanes
- V. Antiohos Eupator
- I. Dimitrios Soter
- I. Aleksandros Balas
- II. Dimitrios Nikator
- VI. Antiohos Dionisos
- Diodotus Trifon
- VII. Antiohos Sidetes
- II. Dimitrios Nikator
- II. Aleksandros Zabinas
- Kleopatra Thea
- V. Seleukos Filometor
- VIII. Antiohos Gripus
- IX. Antiohos
- VI. Seleukos Epifanes Nikator
- X. Antiohos Eusebes Filopator
- III. Dimitrios Eucaerus
- XI. Antiohos Epifanes Filadelfus
- I. Filippos Filadelfus
- XII. Antiohos Dionysus
- VII. Seleukos Kybiosaktes
- XIII. Antiohos Asiatikus
- II. Filippos Filoromaeus
Aile A?ac?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Antiokus | Laodice | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Seleukos Nikator Kg. 305–281 | Apama | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Achaeus | Stratonice | I. Antiokus Soter Kg. 281–261 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Andromachus | II. Antiokus Theos Kg. 261–246 | I. Laodice | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Achaeus Kg. 220–213 | II. Laodice | II. Seleukos Kallinikus Kg. 246–226 | Antiokus Hieraks Kg. 240–228 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Seleukos Keranus Kg. 226–223 | III. Büyük Antiohos Kg. 223–187 | III. Laodice | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
IV. Seleukos Filopator Kg. 187–175 | Laodice | IV. Antiokhos Epiphanēs Kg. 175–164 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Apama | I. Dimitrius Sotir Kg. 162–150 | V. Antiokus Eupator Kg. 164–162 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. ?skender Balas Kg. 150–146 | Kleopatra Thea | II. Dimitrius Nikator Kg. 145–125 | VII. Antiokus Sidetes Kg. 138–129 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VI. Antiokus Dionysus Kg. 144–142 | V. Seleukos Filometor Kg. 126–125 | VIII. Antiokus Grypus Kg. 125–96 | Kleopatra | IX. Antiokus Sisenus Kg. 116–96 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VI. Seleucus Epifanes Kg. 96–95 | XI. Antiokus Epifanes Kg. 95–92 | I. Filip Filedelfos Kg. 95–83 | III. Dimitrius Eucaerus Kg. 95–88 | XII. Antiokus Dionysus Kg. 87–84 | X. Antiokus Eusebes Kg. 95–83 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Filippos Filoromaeus Kg. 69–63 | XIII. Antiokus Asiaticus Kg. 69–64 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayr?ca bak?n?z
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ "Appian, History of Rome, The Syrian Wars 55". 3 Kas?m 2007 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 26 Temmuz 2008.
- ^ The Armenian Empire, Gevork Nazaryan "Armenian Highland edition"
- ^ "History of Iran". 5 Haziran 2011 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 26 ?ubat 2008.
Konuyla ilgili yay?nlar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- A. Houghton, C. Lorber, Seleucid Coins. A Comprehensive Catalogue, Part I, Seleucus I through Antiochus III, With Metrological Tables by B. Kritt, I-II, New York - Lancaster - London, 2002.
- G. G. Aperghis, The Seleukid Royal Economy. The Finances and Financial Administration of the Seleukid Empire, Cambridge, 2004.
- Laurent Capdetrey, Le pouvoir séleucide. Territoire, administration, finances d'un royaume hellénistique (312-129 avant J.C.). (Collection "Histoire"). Rennes: Presses Universitaires de Rennes, 2007.
- K. Ehling, Untersuchungen zur Geschichte der spaeten Seleukiden (164-63 v. Chr.). Vom Tode des Antiochos IV. bis zur Einrichtung der Provinz Syria unter Pompeius (Historia Einzelschriften, 196), Stuttgart, 2007.
D?? ba?lant?lar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- [1] Seleukos Hanedani geneolojileri.
- Livius20 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi., [2] 5 A?ustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi. Jona Lendering, Seleucid Empire, (en.).